Kosovo se odlikuje raznovrsnom geološkom građom, koja obuhvata period stvaranja od mlađeg Proterozoika do Holocena. Geološka građa se odlikuje suštinskim regionalnim karakteristikama, uključujući normalne rasede i kraljušte.
Pregledni pojednostavljeni prikaz je dat kao što sledi:
Geološka građa Kosova
Naj starije stene čine Neo-proterozoičnu podlogu, koji se sastoji od kristalastih škriljaca i granita, koje predstavljaju proizvode visokog regionalnog metamorfizma. Ove stene se uglavnom pojavljuju na severoistočnom delu Kosova.
Preko kontinentalnoj bazi zaleže jedna opsežna sekvenca plitkovodnih marinskih sedimenta (klastičnih i hemijskih) starijeg Perma do ranog Trijasa, koji su bili izloženi kiselim magmama, kako se kontinentalna kora tanjila, što je rezultiralo anateksisom stena koje su tu predhodno postojale. Kontinuirano širenje i istanjivanje dovelo je do fizičkog razdvajanja kontinentalne kore, štoje rezultiralo ekstruzijama bazalta, koji je nosio sočiva, vrlo nepravilnog oblika, visokokvalitetnog hromita. Ovo odvajanje bilo je dovoljno opsežno da bi dovelo do formiranja Paratethysovog oceana koji je prelazio preko Balkana, uključujući i Kosovo.
Paratetis je bio ogranak većeg Tethisa, Okeana koji se prostirao preko cele južne Evrope, Mediterana i severne Afrike. Reverzno kretanje tektonske ploče dovelo bi do eventualnog zatvaranja Mezozojskog Okeana Tetisa,uključujući i deo koji se zvao Vardarski Okean (Paratetis) koji se prostirao preko Kosova. U periodu kasne Jure, postojanje ostataka Vardarskog Okeana kao plitkog mora dovelo je do hemijske depozicije debelih karbonatnih ploča. dovela je do kemijskog taloženja debelih i opsežnih karbonatnih platformi.
Tokom Krednog perioda, izvesno povlačenje ovog mora i njegova dalja stabilnost uticali su da ova oblast ima sve odlike pasivnog kontinentalnog grebena, što je dovelo do depozicije klastičnih sedimenata i to u dijapazonu od sedimenata marinskog do terigenog porekla. Kolizija stenskih masa koja je izvršila bočni potisak na Vardarski Okean prouzrokovala je obdukciju na zapadnoj strani ostatka okeanske kore i kontinentalne kore. Rezultat ovoga su ostaci okeanske kore koji se mogu naći širom Balkana, formirajući linearnu ofiolitsku sekvencu koja se pruža regionalnim pravcem SSZ-JJI. Ova obdukcija odvijala se u više faza što je proizvelo nastanak nekoliko linearnih pojaseva ofiolita, koji se mogu razlikovati po vremenu obdukcije u periodu od Jure do Krede. Stene koje su bile potiskivane tokom zamene ofiolitima nazivaju se “sole”; stene i nastale forme nazivaju se melanž. Ovi ofiolitski melanži su karakteristične građe i sastoje se od kriptokristalaste silicije (rožnaci), serpentinita, mafičnih (feromagnezijskih) vulkanita i carbonatita, koji su svi u vidu fragmenata haotično raspoređeni u okviru olistostromnih jedinica.
U periodu kasnije Krede, kontinentalno sučeljavanje na širokom prostoru, tokom Alpske orogeneze koje je dovelo do formiranja Alpa i pratećih planinskih venaca u centralnoji južnoj Evropi. Intenzivna erozija ovih stena, koji su kako marinskog tako i kontinentalnog porekla rezultiralo je taloženjem flišne sekvence, koja je izgrađena od laporovitih krečnjaka i klastita. Sa slabljenjem Alpske orogeneze, erozijom planinskih venaca nastao je kontinentalni molasni pokrivač , sekvenca koja se formirala pretežno u među planinskim basenima u okviru AlpskeZone. Neki od kontinentalnih klastičnih sedimanata koji su očuvanina Kosovu verovatno predstavljaju molasne naslage.
Basenska udubljenja na Kosovu predstavljala su izuzetno povoljna mesta za bujanje vegetacije koja je konačno prepokrivena sedimentacionim procesima što je dovelo do formiranja značajnih slojevitih lignitskih ležišta. Pleistocenska glacijacija, koja je zahvatila Evropu, uklonio značajne površinske slojeve zemlje sa planina koje su okruživale Kosovo, što je dovelo do taloženja značajnih formacija talusa duž planinskih oboda.
Strukturna Geološka građa
Tektonska struktura Kosova
Strukturno, Kosovo je u geološkom pogledu podeljena na dva delova, približno jednaka po veličini, Vardarska Zona na istoku i Drenica (Drinsko – Ivanjičku/ Korabsko – Pelagonsku Zona na zapadu, koja se pruža pravcem SSZ-JJI, koja se prostire između Dardanske mase (Srpsko-Makedonskog masa) na istoku i geološkog Dinarskog pojasa Albanije. Mezozojska rasedna zona, takozvana lineacija Skadar-Peć, razdvaja Drinsku od Korarbske zone, na dve zasebne zone: Vardarska zona je ekonomski značajnija obzirom da se u okviru nje nalazi ležište olovo-cinka i srebra Trepča. Ova ležišta pripadaju tipu skarnovskih i karstnih kao i žičnih ležišta.
Mezozoične platforme krečnjaka izrasedane su sa nekoliko generacija raseda koji su orijentisani u različitim pravcima. Krečnjaci predstavljaju reaktivne stene koje su sposobne da absorbuju minerale kojima su bogati topli rastvori, kao i metale koji dolaze iz rastopa u ove predisponirane horizonte.Vardarska zona mogla je nastati ili u ranom Paleozoiku, kao deo Paleo-Tetisa koji je razdvojio Gondvana kopno na jug od Eurasije koja je ostala na severu, ili u Trijasu, slično modelu sadašnjeg basena Crvenog Mora.
Konaćni nestanak Vardarskog Okeana je nejasan, moguće je da se desilo u periodu Krede ili ranog Tercijara. Formiranje ofiolita u toku zatvaranja i rasedanje (thrusting) okeana su od velikog značaja za ultrbazične stene kao nosioce hroma, i razlamanje serpentinisanih stena pod uticaja tropskih i subtropskih klimatskih prilika, koji su tokom vremena doveli do stvaranja akumulacija boksita i lateritskih ležišta nikla. Ležišta boksita u zapadnom delu centralnog Kosova nalaze se u karstifikovanim krečnjacima i predstavljaju ostatke raspadanja ultrabazita.
